Vrste tvrđava

Podela prema gradnji

Tvrđave se prema načinu gradnje mogu podeliti na:

Privremena utvrđenja, koje podiže vojska tokom pohoda (najčešće noću) da bi se zaštitila
tzv. utvrđeni logor.

Poluprivremena utvrđenja, koje podiže vojska tokom pohoda da bi zaštitila određeno
mesto ili ojačala svoj položaj za predstojeći sukob sa neprijateljem.

Stalna utvrđenja, koje se podižu sa ciljem trajne zaštite određene oblasti, trga,
rudnika, raskršća ili kakvog drugog strateški važnog mesta.
odnosno prema materijalu koji je korišćen na:

Drvene tvrđave, koje su podignute od drvenog kolja ili trupaca tzv. palisade.
Kamene tvrđave, koje su većim delom podignute od čvrstog materijala koji ne gori
(kamen, cigla, ...).

Podela prema nameni

Vojne tvrđave

Vojne tvrđave su građene na karavanskim putevima, uskim prolazima ili mostovima.
U njihovoj unutrašnjosti su bile smeštene samo zgrade neophodne za normalan život
i rad vojne posade u utvrđenju. U njima je bila smeštena samo vojna postava, kao
i nešto malo civilnog ljudstva neophodnog za rad postave. (videti Golubac)

Vlastelinske tvrđave

Vlastelinske tvrđave su služile velmožama da u njima žive i da iz njih upravljaju
svojom oblastima. Ispred ili oko samog utvrđenja se obično nalazilo selo ili trg,
u zavisnosti od velmožine snage. U samom utvrđenju su pored zgrada za vojnu postavu,
bile i zgrade neophodne za normalan rad domaćinstva i dvor, ili pak samo jača kula
(tzv. Donžon kula) u kojoj je boravio velmoža. Pored jače vojne postave u utvrđenju
su boravili velmoža sa porodicom, dvorski službenici (logotet, protovestijar,
pisar, ...) i članovi domaćinstva. (videti Maglič)


Gradske tvrđave

Gradske tvrđave su svojim sistemom kula i bedema obuhvatale velika naselja (odnosno
naselja u kojima je veći deo kuća izgrađen od kamena). Obično su građene oko velikih
luka, na mestima ukrštanja karavanskih puteva ili oko velikih trgova. Unutar gradskih
bedema nalazile su se kako stambene zgrade (kuće i dvorci), tako i sudovi, većnice,
veće crkve (katedrale), magacini, krčme, itd. Česti su u primorju (Kotor, Dubrovnik,
Budva), gde je skoro svaki grad bio utvrđen, dok su na kopnu kod nas vrlo retki
(Smederevo, Beogradska tvrđava za vreme despota Stefana), ali ih je bilo po Evropi
gde su najčešće bili tzv. slobodni gradovi tj. gradovi-republike. (videti Smederevska
tvrđava)

Manastirske tvrđave

Manastirske tvrđave su služile da odbrane i zaštite monahe, crkava i crkvenog blaga,
od pljačkaša. U njihovom središtu se nalazila crkva sa konakom. (videti Manastir
Manasija) - Vikipedija