Frula

[Rada]

FRULA

Frula je, odvajkada, bila muzički instrument koji simbolizuje univerzalnu harmoniju u prirodi.
Naravno, i onu najsuptilniju vezu koja seže još od pastirskih dana Pana, boga pećina i gajeva,
koji je zvukom frule uveseljavao bogove, nimfe, ljude... Mnoge legende širom svijeta pominju
natprirodne vrline zvuka frule od koje "nastaju lagani povjetarci, pa i feniksi koji odvode
par u raj besmrtnika". Frula od trske na kojoj sviraju derviši tokom svojih seansi propraćenih
plesom Mevlevija (dreviši obrtači), simbolizuju dušu odvojenu od njegovog božanskog izvora koja
se želi njemu vratiti.

Naravno, nas najviše interesuje tradicija sviranja frule u Srbiji i Crnoj Gori. Organizator
Festivala frulaša, drugog po redu, Rade Košani, predsjednik Udruženja frulaša
"Adam Milutinović Šamovac" priča nam interesantne detalje.
Frula je u Srbiji i Crnoj Gori u svoje vrijeme predstavljala centar društvenog, javnog života u
seoskim sredinama. Danas nema moba, sjedeljki, prela, ali u staroj Srbiji i Crnoj gori, osim gusala,
to je praktično bio jedini oblik javnog života na selu. Čim bi se pojavila frula ljudi bi pjevali.
Frula je bila u upotrebi u svim slobodnim, javnim prostorima, u prirodnom okruženju među pastirima,
na seoskim saborima, prelima, mobama. Ona je nudila mogućnost ljudima da obogate svoj život.
Ona je bila svojevrsni simbol srpskog naroda, sve do nedavnih vremena.

Frula, inače, pripada praktično svim civilizacijama. U različitim varijantama, pripadala je i
pripada mnogim narodima, koji joj često pripisuju božansko porijeklo, kakvo nalazimo već u
starogrčkoj i egipatskoj mitologiji i u istoriji starih naroda. Pred Muhamedom svirao ju je
pastir dok su svi prisutni padali u trans, dok sufiji kažu da su frula i Božji čovjek jedno isto.
Ali, gotovo svuda, u graditeljskom, muzičkom, običajnom smislu imala je drugačiji karakter,
pa je zato u većim sredinama smatraju dijelom baš sopstvenog, osobenog folklora.

Frula je most između vjekova, ali i između naroda Balkana, što je naglasio i Metodi Metodijev,
drugi sekretar bugarske ambasade u Beogradu, koji nam je bio gost na proteklom Festivalu, jer
ona je zajednički imenitelj za sve ovdašnje narode. Naš cilj je međunarodni festival koji će u
umjetničkom smislu da promoviše etnomuzikološke vrijednosti, da čuva tradiciju i afirmiše
njene nastavljače — kaže nam Rade Rošanin.

Udruženje frulaša "Adam Milutinović Šamovac" je u svojevrsnom misiji čuvanja etno muzikoloških
vrijednosti srpskog naroda pošto nema nikakvih sistemskih rješenja. Drugim riječima, dokazuje
Srbima da je to dio njihove tradicionalne, autentične kulture. Nažalost, posao ponekad izgleda
sizifovski. Recimo, nema nijednog nacionalnog narodnog orkestra bez frule, odnosno njene
lokalizovane varijante, bilo da je to u Kini, Arabiji, Tunisu ili Boliviji, Moldaviji, Rusiji,
o Rumuniji, Bugarskoj i Makedoniji da i ne govorimo. Osim u Srbiji i Crnoj Gori!

IME ZA PONOS

Udruženje frulaša Srbije "Adam Milutinović Šamovac" nosi ime po proslavljenom srpskom frulašu rodom
iz Dragobraće kod Kragujevca, inače porijeklom iz Crne Gore. Sada već davne 1929. godine, od strane
Ministarstva prosvjete Kraljevine Jugoslavije proglašen je za umjetnika na fruli i kao takav dostojno
reprezentovao muzičko blago srpskog naroda u cijeloj Kraljevini i Evropi.

Njegovom sviračkom umijeću tokom evropskih turneja divili su se Ruzvelt, Čerčil, Žozefina Bejker,
čuvena šansonjerka i glumica. Milutinović je snimio 12 vinil-ploča na 78 obrtaja u Londonu,
1929. godine, i zapanjio cijelu Evropu, a i šire.

V. Lazarević
Riznicasrpska

[Rada]

FRULA — ČAROLIJA KOJA SPAJA NEBO I ZEMLJU

Uprkos mišljenju da je frula srbijansko čedo, izum davno upokojenih pastira koji su uživali na šumadijskim
pašnjacima, postojanje ovog instrumenta u Kini, Peruu, Rusiji i drugim zemljama širom sveta demantuje naše
tvrdnje o svojatanju frule kao nacionalnog instrumenta. Mitsko zaveštanje šumskog i pastirskog božanstva Pana,
koji je od nimfe Siringe preobražene u trsku sačinio prvu frulu i odsvirao svoj prvi zvučni san, nastanilo
se u duši svakoga od nas.

FRULA JE NAŠ GENETSKI IMETAK

Kako objašnjava umetnik Bora Dugić, zvanični srpski kralj frule, instrument koji ga je proslavio i koji je
samo voljom neke više sile uspeo da se održi u našoj tradiciji:

"Mnogo puta ljudi me pitaju da li je frula samo srpski instrument. Odgovaram da nije, jer postoji u gotovo
svim zemljama sveta. Ipak, jedno je sigurno: frula je vremenom postala srpski nacionalni instrument. Srbi su
je doneli sa sobom kad su došli na Balkan i nikada se od nje nisu odvajali. I kada nam je bilo lepo, i kada
nam je bilo teško, frula je bila uz nas da podeli i radost i tugu. Srbi su kroz svoju istoriju gubili i

dobijali teritorije, gubili i dobijali ratove, ali taj mali instrument nikada nisu izgubili. Kad je bilo
ratno vreme, u ropstvu, daroviti Srbi su na frulici svirali u poluglasu, ali su zato znali i da sviraju kad
su bili srećni i slavili pobedu. Ni sreća, ni tuga nisu naš narod odvojili od frule.

Objašnjavajući da krhka srpska duša drugačije peva na fruli nego neki Peruanac ili Kinez, Dugić kaže da se
zbog neslućene čarolije zvuka i emocija koje je na volšeban način u stanju da proizvede, našoj, srpskoj fruli
divi i klanja ceo svet.

"Srpska frula pripada Srbiji, ona pripada svesti, domišljatosti, promišljenosti koja je vezana za srpski narod.
Srpski zvuk mora da pripada svakom Srbinu na isti način. Činjenica je da je frula bila nešto što je obeležavalo
kolektivno nesvesno stanje, i u njoj je postojao, ali i dan-danas postoji genetski zapis. Druga je stvar što se
danas naša genetika i naše stanje svesti usmerava u nekom drugom pravcu ili, možda, pokušava da se briše, ali se
zvuk frule kao genetski imetak nikada neće u potpunosti izbrisati iz našeg mozga", tvrdi Dugić i to objašnjava
na praktičnom primeru:

Riznicasrpska