Vasilije Subotić



Vasilije Subotić (1807—1869)


Vasilije Subotić, stariji brat Jovana Subotića, rođen je 1807. godine. Bio je sveštenik. Ogledao se podjednako uspešno i u klasičnom i u silabičkom stihu, učinivši ga donekle fleksibilnijim u odnosu na pesme čistih klasicista (Mušicki, Maletić). Poslednjih decenija poraslo je interesovanje za njegovu poeziju, naročito posle pojave Antologije srpskog pesništva Miodraga Pavlovića (1964), u kojoj se nahode tri Subotićeve pesme: "Čas smrti", "Severni putnik k Antiki" i "Besmrtije".

Do Miodraga Pavlovića Subotića nisu pominjali ni najbolji znalci srpske poezije njegovog doba, bio je potpuno zaboravljen. Subotićeve pesme jesu klasicističke, ali njihov klasicistički oblik i ton imaju nečega novog što ih otvara ka romantizmu. U analizi Subotićevih pesama, koje je uneo u svoju Antologiju, Pavlović pominje nemačke pesnike Šilera i Novalisa, stubove nemačkog romantizma, sa klasicističkim temeljima.

Jezik Subotićev jeste težak, na trenutke glomazan i hermetičan, ali nije konvencionalan, već je, naprotiv, složen i fleksibilan. Kao pesnik sa istorijskom vizijom, kako ističe Pavlović u predgovoru svoje Antologije, on uspostavlja veze sa helensko-vizantijskom tradicijom, zahvaljujući istorijskoj bliskosti i uzajamnim analogijama. Pavlović posebno izdvaja Subotićevu pesmu "Severni putnik k Antiki" koja i tematsko-motivski i oblikovno anticipira Vojislava Ilića i mediteransku i helenističko-vizantijsku struju u srpskom pesništvu.

Milorad Pavić u knjizi Rađanje nove srpske književnosti (1981) piše da je Vasilije Subotić svojim misaonim stihovima nagovestio Njegoša. Jovan Deretić, u Istoriji srpske književnosti (1983), za Vasilija Subotića kaže: "On je klasicista modernog, evropskog tipa, bliži evropskim pesnicima 18. stoleća, koji su upotrebljavali elastične forme, nego Lukijanu i njegovim učenicima." Pored heksametra, negovao je i alkejsku i safijsku strofu, kao na primer u odi "Serbia i Serbljem" (1840). Prevodio je Herdera, Getea i Šilera.

Misaoni diskurs, religiozna inspiracija i složena simbolika odlikuju Subotićevu metafizičku poeziju. Bolje nego ijedan srpski pesnik njegovog doba, Subotić je uspostavio kontinuitet između srpskog srednjovekovnog pesništva religiozne i biblijske inspiracije, s jedne, i Sterije, Sarajlije i Njegoša, s druge strane. Premda savremenici (Sterija je rođen 1806, a Subotić 1807), njihove poetike su, svaka ponaosob, ipak različite, iako se ne opiru jedna drugoj. Zato ih s razlogom vidimo kao celinu u kontekstu jednog burnog doba srpske književnosti.

Pesme Vasilija Subotića još uvek nisu doživele posebno izdanje. Nema ih u Antologiji starije srpske poezije Mladena Leskovca. Subotićevo ime se i ne pominje u Maloj enciklopediji Prosvete, nego tek u novijim istorijama književnosti (Pavić, Deretić). Subotićeve pesme se jedino mogu pročitati u Antologiji Miodraga Pavlovića, Antologiji srpskog rodoljubivog pesništva Zorana Gavrilovića (1967) i Antologiji srpske poezije (srednjeg doba) Petra Milosavljevića (2004), odakle su preuzete za ovo izdanje.

Slobodan Rakitić "Antologija poezije srpskog romantizma"

izvor;riznicasrpska