Tema: Planina Radan

Radan

Radan planina se nalazi na jugu Srbije, u opštinama Lebane, Bojnik, Medveđa, Kuršumlija i
Prokuplje i zauzima površinu od 466 km2. Nalazi se između reke Toplice na severu i
Jablanice na jugu.

Pripada Rodopskim planinama, a nalazi se upravo na mestu gde se Dinaridi sučeljavaju sa
Rodopima. Najviši vrh je Šopot na 1409m nmv. Na nešto nižem ,Petrovom vrhu (Veliki
Petrovac)oko 1150 - mnv, nalazi se na zaravni vrha ,crkva Svetog Petra. Smeštena je
jugozapadno od Prokuplja odnosno zapadno od Lebana i Medveđe.

Na obroncima planine nalaze se:

Arheološki lokalitet Caričin Grad
Prolom Banja
Đavolja varoš

Na zapadnim obroncima planine nalazi se srednjevekovno utvrđenje Ivanova kula - grad Ivana Kosančića
U blizini Prolom Banje, selo Rudare, nalazi se kameni zid (prirodni fenomen). Zid je
dužine 100m a visine 10m. Zapravo radi se oprirodnom fenomenu, jedinstvenom u Srbiji, čija se
starost procenjuje na 65 miliona godina. Bazaltni stubovi, koji su poređani horizontalno, delo
su nekadašnje vlkanske aktivnosti. Meštani su smatrali da je zid ostatak Brankove kule, kule
Branka Mladenovića .

Vikipedija

Begovića grob — grobnica poručniku Dimitriju Begoviću, komandantu Jablaničkog komitskog odreda,
poginulom u borbi sa bugarskim okupatorima za vreme Topličko - Jablaničkog ustanka. Nalazi se
na 1122 mnv, ispod visa Sokolovac. Najsposobniji Pećančev Vojvoda poručnik Dimitrije Begović ,
ranjen u Radanskim vrletima ostaje usamljen, prihvata bugarski poziv za predaju i kada su
bugarski oficiri potrčali ne bi li na zarobljavanju Begovića zaradili više činove, Begović
izlazi sav opasan aktiviraim bombama i poput Stevana Sinđelića ulazi u istoriju dižući u
vazduh i sebe i butarske oficire.

Njenu geološku osnovu čine silikatne stene iz paleozoika sa kristalastim škriljcima. U
jugozapadnom delu Radan planine (Majdan planina) nalazi se rudnik Lece, u istoimenom mestu.
U sastav Radan planine nalazi se Arbanaške planine, Majdan planina, Petrova gora-Radan.
Okružena je vencem planina koji čine: Pasjača, Vidojevica, Rgajska planina, Sokolovica,
koje je štite od hladnih i vlažnih struja sa severne i zapadne strane. Na istoku i jugu se
otvara u Pustorečku kotlinu i sa te strane je izložena jakom sunčevom zagrevanju, što za
posledicu ima topliju i blažu klimu. To je proizvelo svojevrstan fenomen, jer se tzv. hrastov
vegetacioni pojas sa klasičnih 700m podigao na 800m - 900m nmv. Zahvaljujući toplijoj klimi
na Radan planini je opstalo nekoliko endemskih i reliktnih biljnih vrsta, među kojima su
najznačajniji ostaci prašume iz doba tercijara. Ispod samog vrha Radana, izvire Pusta reka.
Na istočnim obroncima planine u području pod nazivom Ripivoda nalazi se istoimeni vodopad
Ripivoda, sa padom od 40 m.

Vikipedija

Istorija

15. septembra 1916. godine. Vojvoda Kosta Milovanović - Pećnac, spustio se avionom u selo Mehane,
u okupiranu teritoriju sa ciljem da organizuje ustanak(Jablaničko- Toplički ustanak).
Kapetan Jovan Ilić i narednik Siniša Stefanović -pilot, krajem oktobra 1917 se spuštaju avionom
na prostor Pustog Šilova, avion se na sletanju zapalio, oni su bili uhvaćeni od strane Bugara a
potom i streljani.
21.februara 1917. god održan je sastanak ustanika Jablaničko-Topličkog ustanka, u selu Obilić
(Bojnik).

11.oktobra 1943. godine u selu Obražda, formirana je Prva južnomoravska brigada, od jedinica
prvog južnomoravskog partizanskog odreda, sa ukupno 570 boraca.
Noću 10/11. jula 1944. na improvizovano uzletište na Radan planini doleteo je general Koča
Popović, u sklopu priprema Topličko-jablaničke operacije .
20. maja 1944. godine na planini Radan, formirana je 21. srpska divizija NOVJ. Prvobitno
osnovana kao Prva Srpska divizija, snosila je glavni teret u toku Topličko-jablaničke operacije,
kojom je otpočela Bitka za Srbiju.

Vikipedija

Zanimljivosti

Smatra se da su na ovoj planini do 1960. godine postojali primerci stare Srpske rase pasa
- Srpski mastif ili „Dušanov mastif“.

Od strogo zaštićenih divljih vrsta, na području Radana nalazi se ukupno oko 20 vrsta biljaka
(uključujući i gljive, lišajeve i mahovine) i oko 95 vrsta životinja, najviše ptica
(oko 50 vrsta), zatim sisara (oko 20 vrsta, uključujući slepe miševe), riba (2 vrste), gmizavaca
i vodozemaca (8 vrsta) i insekata (oko 15 vrsta).

U ataru sela Ivanje, postoji redak prirodni fenomen. Jedna deonica puta naziva se "uzbrdna
nizbrdica" jer se ugašeni i otkočeni automobili kreću "uzbrdo", kao da je u pitanju
"gravitaciona anomalija". Međutim, u pitanju je optička varka.

Od zaštićenih divljih vrsta, na području Plana nalazi se oko 80 zaštićenih vrsta biljaka i
preko 100 zaštićenih vrsta životinja, najviše ptica, insekata i sisara.

Planinarski dom Radan- nedaleko od sela Ivanje (Bojnik)
Sa južne strane Radana, u podnožiju severnih obronaka Goljaka, nalazi se Sijarinska Banja

Vikipedija